Gezwollen knuppelslak

Amphorina farrani (Alder & Hancock, 1844)

Family
Eubranchidae
Superfamily
Fionoidea
Suborder
Cladobranchia
Order
Nudibranchia
Superorder
Nudipleura
Subterclass
Ringipleura
Infraclass
Euthyneura
Subclass
Heterobranchia
Class
Gastropoda
Phylum
Mollusca
Kingdom
Animalia
Amphorina farrani
Gezwollen knuppelslak © Peter H. van BRAGT
Amphorina farrani
Eikapsel © Peter H. van BRAGT
Hydropoliepen
Hydropoliepen © Peter H. van BRAGT

Lengte

Tot ca. 23 mm.

Synoniemen

Eubranchus farrani

Karakteristieke kenmerken

Voorrand van de voet smal, zonder uitstekende, halfronde lobben. Grote gezwollen cerata boven op de rug en kleinere, minder gezwollen cerata op de zijkanten van het lichaam. Geeloranje tot oranje pigmentvlekken op de rug. Deze zijn soms volledig afwezig. Witte of geeloranje pigmentkappen op cerata en de uiteinden van rhinoforen en koptentakels. Mogelijke Nederlandse waarnemingen hadden uitsluitend wit pigment op de toppen van de uitsteeksels. Weinig tot geen witte pigmentvlekjes op de cerata, lichaam, kop en voet.

Andere kenmerken

Lengte tot 23 mm. Cerata in tot tien gepaarde transversale rijen. Vlak voor het midden van de rug, met tot vijf cerata per rij per zijde. Een spitse, kale staart, die een klein stukje onder de achterste cerata uitsteekt.

Te verwarren met

De slakken en hun eiersnoeren zijn te verwarren met alle andere, zeer variabele soorten van het Bleke knuppelslak-complex: Driekleurige- Eubranchus tricolor, Witgezoomde- Amphorina linensis en Bleke knuppelslak A. pallida. En met A. andra, waarvan nog geen bevestigde Nederlandse waarnemingen van bekend zijn.

Kleur

Variabel: lichaam is semitransparant grijs. De bruine ring op de rhinoforen is slechts vaag of afwezig. Zonder bruin pigment op de cerata. Pigment op uiteinden rhinoforen en koptentakels loopt soms door tot over de helft van de uitsteeksels. Oranje pigmentvlekken op de rug, maar die kunnen ook afwezig zijn. Er zijn meer kleurvariëteiten van deze soort, die niet in deze app zijn beschreven.

Eieren

Een wit, kort, plat lint dat, vastgehecht op de zijkant, gevarieerd in tot 2-4 windingen en slordig gekruld, op de prooi wordt afgezet. Nog niet met zekerheid in Nederland aangetroffen. Waarschijnlijk niet te onderscheiden van de eiersnoeren van de andere soorten van het Amphorina pallida-complex: Driekleurige- Eubranchus tricolor , Witgezoomde- Amphorina linensis, en Bleke knuppelslak A. pallida en A. andra. Alleen eiersnoeren die bij met zekerheid gedetermineerde slakken zijn aangetroffen mogen als behorende tot de soort worden geregistreerd. Alle andere waarnemingen van eiersnoeren kunnen worden geregistreerd als behorende tot het Bleke knuppelslak-complex.

Prooi

Grotere struikvormige hydropoliepen zoals Zeepluim Aglaophenia pluma, Lange zeedraad Obelia longissima en andere Obelia soorten.

Endo- en Ectoparasieten

Er zijn momenteel nog geen bevestigde, geregistreerde Nederlandse waarnemingen bekend van copepode parasieten, op of in deze soort.

Seizoenstrend

Er zijn onvoldoende Nederlandse gegevens/waarnemingen om een trend te analyseren. In Nederland zijn slechts enkele exemplaren aangetroffen in het Grevelingenmeer, in de winter van 2003. Ook enkele niet bevestigde waarnemingen van de Centrale en Westelijke Oosterschelde. Mogelijke Nederlandse waarnemingen zijn van de winter tot in de zomer. Er zijn hier nog geen eiersnoeren aangetroffen. Elders in Europa gedurende het gehele jaar waargenomen.

Verspreiding in Nederland

Eerste waarneming van een drietal mogelijke exemplaren van deze soort in februari 2003 bij Scharendijke in het Grevelingenmeer. Sindsdien enkele schaarse niet bevestigde waarnemingen uit uitsluitend de Westelijke en Centrale Oosterschelde en het Grevelingenmeer. Mogelijk betreft dit echter Witgezoomde knuppelslak. Zie ook de "Opmerking" bij de beschrijving van de Witgezoomde knuppelslak.
Er is geen nader DNA- of anatomisch onderzoek verricht om deze determinaties te bevestigen. Daarom worden de waarnemingen voorlopig nog geregistreerd als cf. Gezwollen knuppelslak.
Cf. is de afkorting voor confer (=Latijn): lijkend op.

Verspreiding in Europa

Noorwegen, Zweden, Denemarken, Groot-Brittannië, Ierland, Nederland, Frankrijk, Spanje, Portugal, tot in de Middellandse Zee.